پيشرفت هاي دموکراتيک در خاورميانه

نگاه انتقادي واشنگتن پست به سياست بوش در منطقه

هرچند اکنون عراق آزادترين انتخابات را در تاريخ کشورهاي عربي برگزار کرده، ولي تحليل گران در واشنگتن و خاورميانه هنوز بر اين باورند که مداخله نظامي دولت بوش، تغييرات دموکراتيک قابل توجهي را در منطقه باعث نشده است. طبق آماري که انجمن بروکينگز به انجام رسانده، پنجاه و هشت درصد از عرب هاي خارج از عراق عقيده دارند که اين جنگ بيش از آن که به نفع دموکراسي باشد، به ضرر آن بوده است. در ايالات متحده، طي يک رأي گيري مشخص شد که تنهاسی و چهار درصد از آمريکايي ها به ايجاد دموکراسي در خاورميانه معتقدند. اين يکي از پيامدهاي نابهنجار جنگ است: در بحبوحه سروصداي بمب هاي انتحاري، انتشار اخبار گورهاي دسته جمعي ايجاد شده توسط نيروهاي آمريکايي و تضادهاي فرقه اي که همگي مي توانند منجربه فروپاشي عراق شوند، بیشتر مردم غرب هنوز متوجه نشده اند که سال گذشته دربقيه کشورهاي عربي خاورميانه، دموکراسي پيشرفت هايي داشته است. مارک مالوک براون، رييس پرسنلي دبير کل سازمان ملل که درعين حال شخص بذله گويي است، اظهار داشت: "پيشرفتي که تاکنون درجهت صحيح به دست آمده، کافي است. من از کساني هستم که عقيده دارند درميان مدت، مداخله آمريکا در عراق براي ايجاد يک دموکراسي در منطقه مفيد است. ولي مطمئن نيستم که براي ايجاد دموکراسي در خود عراق مفيد باشد." آشکارترين عامل در ايجاد فضاي بازتر، انتخابات سال دوهزار و پنج بود که در فلسطين، لبنان، مصر و حتي عربستان شاهد آن بوديم. درطي اين انتخابات، با اينکه تقلب هاي زيادي صورت گرفت ولي نتايج بسيار چشمگيري به دست آمد، از ايجاد دولتي در لبنان که در تلاش است تا از سوريه مستقل شود گرفته، تا پنج برابر کردن کرسي هاي اعضاي اخوان المسلمين در مجلس مصر و پيروزي انتخاباتي دو کانديداي زن در شهر جده در عربستان. هفته گذشته، جنبش اسلامي حماس در فلسطين، ليست شصت و دو نفري خود را ارايه داد که در آن اسامي کانديداهاي انتخابات ماه آينده مشخص شده بود. در این لیست نام ده نفر خانم نيز به چشم مي خورد. همزمان، چندين ليست جديد از اصلاح طلبان سکولار نيز، سردمداران قديمي "الفتح" را که به فساد متهم هستند به چالش طلبيده اند؛ اگرچه اين انتخابات درپايان مي تواند به ادامه حيات نظام قدرتمند و فاسدي که توسط ياسر عرفات بنا شده بود، منجر شود. شاخص ديگر، تعداد سران جامعه عرب است که به منظور ايجاد تحولات دموکراتيک، خود را متعهد به بسط طرح هاي قابل اجرا در اين خصوص مي دانند. درطي دو ماه اخير، حسني مبارک مصري و ملک عبدالله اردني به ترويج يک انتخابات مستقل و آزاد اقدام کرده اند که تا چند سال آينده مي تواند رسمي و عملي شود. طبق برخي گزارشات، شاهزاده عبدالله در دوران ولایتعهدی، پشت درهاي بسته به کاندوليزا رايس وعده داده بود که تا يک دهه ديگر دموکراسي در کشورش حاکم شود. به هرحال، اين گونه وعده ها، سطح انتظارات را در هر کشوري بالا مي برد و به جنبش هاي اصلاح طلب داخلي و درعين حال رو به رشد، استانداردهایی ارايه مي دهد تا به آنها تکيه کنند. همچنين براي اولين بار، جامعه عرب درپي اين است تا از ماهيت مسووليت و پاسخگويي سياسي آگاه شود. چهار ژنرال ارشد لبناني از فوريه گذشته به دليل نقش خود در توطئه هاي بمب گذاري که يکي از آنها منجر به کشته شدن رفيق حريري شد، همچنان در زندان به سرمي برند. بشاراسد، رييس جمهور سوريه نيز، درحال حاضر تحت فشار شديدي ازسوي گروه پيگيري سازمان ملل است، چيزي که قبلاً هرگز وجود نداشت و جانيان به راحتي به کشتارهاي سياسي خود مي پرداختند. همچنين در مراکش، يک هيأت رسمي، دوازده ماه وقت صرف شنيدن گزارشات شهرونداني کرده است که به نوعي توسط دولت، شکنجه و يا مورد اذيت قرار گرفته اند و در اين راستا، به هزاران نفر از آنها خسارت پرداخت شده است. از ديگر اقدامات چشمگير، همچنين مي توان به تغييراتي که در جنبش هاي اسلامي صورت گرفته اشاره کرد که در سال دوهزار و پنج، بسياري از آنها از تروريسم به مشارکت هاي دموکراتيک روي آورده اند. امسال نيز، حماس و حزب الله هردو، درحالي که بيشتر به سوي کيفيت برگزاري انتخابات معطوف بودند، به طور قابل توجهي از بروز خشونت [مگر در چند مورد] خودداري نموده اند. البته هيچ يک از اين دو، با اينکه در کشورهاي خود تحت فشار شديدي هستند، هنوز ميزان تسليحات خود را کاهش نداده اند. از سوي ديگر، اخوان المسلمين مصر نيز، که سالها پيش ترک خشونت کرده، از دستورجلسه دموکراسي پارلماني و مطبوعات مستقل که توسط ائتلاف مخالف و درعين حال سکولار در قاهره ارايه شده بود، استقبال کرده است. در مجموع، موانعي که تا سال گذشته عليه دموکراتيک کردن جامعه عرب وجود داشت، بسيار بيشتر از موانع فعلي بوده است. البته منظور از بيان اين پيشرفت ها اين نيست که در خاورميانه، آزادي - همان طور که بوش مي گويد - درحال پيشرفت باشد: در ازاي هر دو قدم به جلو، يک قدم نيز به عقب برداشته مي شود. به عنوان مثال در مصر، با وجود خشونت ها و فريبکاري هاي متعدد مقامات دولتي، دستاوردهايي نيز براي جريان مخالف حکومت به چشم مي خورد. به هرحال، هنوز مشخص نيست که آيا جنبش هاي اسلامي مانند حماس، به واقع قصد دارند تا عقايد دموکراتيک را سرلوحه سياست خود قرار دهند، يا اينکه مايلند تا از اين شعارها صرفاً به عنوان ابزاري عليه اسراييل و سکولاريسم استفاده کنند

منبع: روز آنلاین